Prošlo je 45 godina o katastrofalnog zemljotresa u Crnoj Gori
Luka Bar nakon razornog zemljotresa 1979. godine
Na današnji dan, prije tačno 45 godina, u 7 časova, 19 minuta i 50 sekundi, zemljotres intenziteta IX stepeni Merkalijeve skale, sa magnitudom od 7 Rihtera, izazvao je katastrofalna razaranja na cijelom Crnogorskom primorju, na dužini od preko 100 km, piše Bar info.
Epicentar ovog zemljotresa se nalazio u Jadranskom moru, između Ulcinja i Bara, na udaljenosti od 15 km od obale. Žarište potresa bilo je na dubini od 30 kilometara. Upravo zbog toga trus se žestoko osjetio u cijeloj Crnoj Gori, a podrhtavanje je zabilježeno čak i u višespratnicama u Beogradu.
Začula se prvo strahovita tutnjava, a ubrzo je počelo i podrhtavanje tla. Sa planina su se odranjala čitava brda stijenja i kamenja, a zgrade u centru grada su lelujale kao da su od gume. Samo jezgro Topolice bilo je obavijeno prašinom, jer je zgrada Opštinskog suda srušena do temelja.
Stakla velikih izloga u glavnoj gradskoj ulici su popucala, a stvari iz njih rasute po putu. Petospratni hotel “Agava“ raskrilio se poput harmonike i nalijegao na prvi sprat, međutim, niko od 30 gostiju i osoblja hotela nije poginuo, iako su skakali i sa najvisočijeg sprata na tlo. Bilo je i hrabrih ljudi, poput Boška Đurovića, Krsta Markovića i učenika Milojice Milićevića koji su uskakali u hotel dok je zemlja drhtala, u pokušaju da izvuku preživjele.
U Luci Bar naprsli su gatovi, džinovske dizalice iskočile iz svojih ležišta, a dva sata nakon zemljotresa izbio je požar u skladištu gata dva i progutao velike količine pamuka. Na rezervoarima na Volujici došlo je do naprsnuća i gorivo je počelo da ističe. Desetak brodova usidrenih u luci hitno je napustilo vezove.
Veoma je oštećena stara zgrada Bolnice, pa je 300 bolesnika moralo biti iznijeto u dvorište. Stari Bar je bio polusrušen, a više od 50% kuća je uništeno u Pečuricama, Zupcima, Dobroj Vodi, Šestanima, Krajini, Sutomoru, Mišićima, Čanju… Crmnica je najgore prošla – tu je bilo i najviše ljudskih žrtava, a kuće koje su “preživjele“ zemljotres mogle su se izbrojiti na prste.
Udarom zemljotresa nestalo je vode i struje, prekinute su sve PTT veze, a urušena je Jadranska magistrala prema Ulcinju i Petrovcu. Crmnički vijadukt je bio teško oštećen. Stradala je i pruga Beograd-Bar, od Skadarskog jezera do Sutomora i Bara. Kolosjeci, šine, mostovi, elektro-vučna postrojenja i signalno-sigurnosni uređaji su pokidani. Naprsli su portali na tunelima. Oštećene su mnoge zgrade i radionice pri željezničkim stanicama. Bar je, u svakom smislu, bio odsječeni grad.
Prva vijest o zemljotresu na Crnogorskom primorju u svijet je “otišla” zahvaljujući radio-amaterima i dopisniku “Politike“ Bošku Miloševiću, nepun sat nakon prvog udara. Milošević je dotrčao do Obalske radio-stanice Bar, gdje su bili dežurni Radivoje Todorović i Rašo Ulićević. Pošto nije bilo struje, Todorović je kucao duge i kratke znake na Morzeovom odašiljaču, Ulićević je pridržavao bateriju, a Milošević diktirao vijest upućenu Pomorskoj radio-stanici Dubrovnik. Već sat kasnije Ulićević i Todorović su uspjeli da uspostave i foničnu vezu s Dubrovnikom. Posredstvom Radio Titograda, sve jugoslovenske stanice su prenijele prvi iscrpniji raport Miloševića.
Radio amateri su čitavog dana izlazili u susret mještanima koji su pohitali ka trošnoj baraci (kasnije su prebačeni na trikonhos – crkvicu kod “Agave“, u kombi), gdje je bio smješten Bar-radio. Telegrafisti su primali poruke i prenosili ih širom zemlje. Ljudi su javljali prijateljima i rođacima da su živi.
Odmah nakon zemljotresa, u Baru se, na ledini ispred zgrade Opštine (današnja Vojno-pomorska uprava) kod trikonhosa, sastao Opštinski štab Civilne zaštite. Pristupilo se pružanju pomoći nastradalima, te uspostavljanju reda u gradu i prigradskim naseljima, u nastojanju da se izbjegne haos koji je bio na vidiku. Najteži ranjenici helikopterima su prebačeni za Titograd, a istim prevoznim sredstvom stizali su iz raznih krajeva zemlje ljekari za Bar. Pijaće vode nije bilo ni za lijek, a prvi su u pomoć pritekli Dubrovčani i dovezli brodom-cisternom neophodnu tečnost za stanovništvo. Bila je to prva humanitarna akcija nakon katastrofalnog zemljotresa.
U popodnevnim časovima 15. aprila uvedeno je vanredno stanje – zabrana prilaska stambenim objektima od 18 sati do 5 ujutro. Pred svakim objektom nalazile su se dežurne ekipe i pripadnici vojske koji su pazili da se neko ne vrati u kuće, ili da one ne dobiju “neželjene stanovnike”. Pristigli su i šatori za barsku Bolnicu, koja je tek u večernjim satima dobila struju iz agregata. Oko 21 sat, došlo je 7.000 litara vode iz Titograda, i data je bolnici i pekari.
Mnogi su hladnu noć 15. na 16. april proveli na livadama, iznijevši za djecu improvizovane krevete i pokrivši ih najlonom, dok su se stariji okupljali oko vatre. Jedan dio stanovništva je spavao u automobilima, oko 500 njih i na brodu “Sveti Stefan”, a ŽTO Titograd je na raspolaganje stavilo putničke vagone, pa su se mnogi odlučili na selidbu u voz.
Pošto je postojala opasnost od epidemije, pristupilo se vakcinaciji stanovništva. Voda je cisternama počela da se distribuira 16. aprila, a za gladno stanovništvo dijeljene su konzerve. Ubrzo su počela da pristižu ćebad, i ono najvažnije – šatori. Predsjednik SFRJ Josip Broz Tito je obišao Crnogorsko primorje i pozvao sve jugoslovenske narode da pomognu Crnoj Gori. Čitava zemlja podigla se na noge i uključila u davanje pomoći maksimalnom brzinom i intenzitetom.
Dva dana nakon zemljotresa, počeo je sa radom i Radio Bar, i dao nemjerljivi doprinos uspostavljanju normalnog funkcionisanja života, prije svega servisnim informacijama o distribuciji opreme i namirnica.
U danima (i nedjeljama) koja su uslijedile osposobljen je vodovodni i elektrosistem, a kroz opštinu (i sam centar grada) počela su nicati prava mala šatorska naselja. Svuda gdje je bilo zemlje i travnjaka (a bilo ga je kudikamo više nego danas), stvarane su naseobine – na livadi iza Lamela (današnja Pijaca), na mjestu gdje su danas kafići u Ulici Vladimira Rolovića – preko puta “Turista”, u Pionirskom parku (između “Agave” i tadašnje autobuske stanice), oko Poljoprivredne škole, Doma kulture, Pošte… Sve važnije opštinske institucije smještene su u šatorima ispred “Crvene banke”. U prigradskim naseljima šatori su podizani uglavnom nedaleko od domova. Život je počeo da se normalizuje u vanrednim uslovima, stanovništvo da odlazi na posao, a djeca u škole, uglavnom po šatorima i u montažnim objektima.
U zemljotresu iz 1979. godine izgubila je živote 101 osoba u Crnoj Gori (49 u Baru) i 35 u Albaniji. Povrijeđeno je više od hiljadu ljudi, a među njima 159 teško. Lakše i teže povrijeđenih samo u Baru bilo je preko 300. Velika je bila sreća što se zemljotres dogodio u nedjelju, pa nisu radile radne organizacije i ustanove, jer bi broj žrtava bio neuporedivo veći.
Ono što nije uspio da sruši zemljotres 15. aprila, dokrajčio je novi razorni udar – 24. maja iste godine. Bio je 8,3 jedinica Merkalijeve skale, sa epicentrom u Jadranskom moru između Budve i Ulcinja. U naredna četiri mjeseca evidentirano je 3600 zemljotresa, od čega sedam sa jačinom 7 Merkalija i dva sa jačinom od osam Merkalija. Do kraja 1979. godine registrovano je 90 jakih naknadnih zemljotresa, sa magnitudom većom ili jednakom 4 Rihtera, kao i skoro 10.000 slabijih potresa.
U Baru je u katastrofalnom zemljotresu uništeno 4.490 stanova, od toga u samom centru grada 370, te 5.344 stana (ili kuće) u privatnom sektoru. Potpuno je ruinirano 90.660 m2 poslovnog prostora u društvenoj svojini, a oštećeno 321.980 m2. Cifra je nešto manja kad je riječ o poslovnim objektima privatnih lica – uništeno je 14.120, a oštećeno 18.056 m2. Oštećen je 2.431 metar operativnih obala, više od 7 kilometara tunela, 31 kilometar željezničke pruge, 280 kilometara lokalnih puteva i 60 kilometara magistralnih, 17 km kanala i kolektora, 70 km vodovodne mreže…
Ukupna šteta na području Bara bila je oko 15,4 milijardi novih dinara, odnosno oko milijardu dolara. To je bilo ravno dvadesetogodišnjem društvenom proizvodu opštine Bar u tom periodu. Sanacija šteta od zemljotresa trajala je duže od decenije. Cijela Jugoslavija je pružala finansijsku pomoć Crnoj Gori tri godine, dok su zaposleni u Srbiji izdvajali gotovo 15 godina procenat od svojih ličnih dohodaka. U pomoć se uključila i međunarodna zajednica, finansirajući izgradnju nekih zdravstvenih i obrazovnih objekata u opštini.
Zemljotres iz 1979. godine je donio presudne promjene u arhitektonskoj, saobraćajnoj, ekonomskoj, u konačnici i demografskoj strukturi urbanog jezgra Bara. Nestala je naseobina promediteranskog tipa, u kojoj su se svi poznavali i međusobno posjećivali, a nastao konglomerat što je u decenijama nakon tragičnog događaja multiplicirao broj stanovnika, koji su sa sobom donijeli drugačije navike, obilježja i preference.
Možda vas zanima
Žurnal
Polls
Loading ...
Ovan
21.3 - 20.4
Neočekivani splet okolnosti zahtevaće vanredne mere. Zastoj u pregovorima iziskuje primenu kompromisnog rešenja. Sada nije vreme da istrajavate na svojim zamislima, pokušajte da se prilagodite novonastaloj situaciji.
Slobodne Ovnove očekuje početak veze sa osobom koju poznaju preko posla. Bićete vrlo zainteresovani. Moguć je povratak bivše ljubavi. To će vas staviti u nedoumicu.
Variranje pritiska. Sada se aktiviraju sve vaše slabe tačke, pa je važno da budete oprezni. Ništa ne prepuštajte slučaju i konsultujte lekara za sve nedoumice.
Bik
21.4 - 21.5
Zahvaljujući vašim mudrim poslovnim potezima, vaša finansijska situacija drastično će se popraviti. Jako dobro umete da procenite situaciju, znate kada je pravo vreme da započnete poslovne pregovore, ali i kako da ih na pravi način vodite.
Bikovi koji su u braku mogu imati problem sa partnerom. Konfrontacija različitih stavova je neizbežna. Kako ne bi došlodo žešćih svađa, pokušajte da nađete meru u svojim stavovima.To može donekle smiriti situaciju.
Na polju zdravlja vas očekuju manji problemi sa probavom, stomak vam je osetljiv i moguće je da vam neće prijati baš sva hrana.
Blizanci
22.5 - 21.6
Jedan saradnik zadaje vam probleme u poslednje vreme. Imate lažne prijatelje koji su spremni da podriju vašu poziciju kod nadređenih. Sami ste toga svesni, ali za sada nemate priliku da reagujete. Ipak, kada za to dođe vreme, umećete da iskoristite svoje prednosti.
Posebno ljubavno namagnetisanje između vas i osobe koja nije slobodna predstavlja glavni izazov. Prosto se u vazduhu oseća privlačnost. Rado ćete se upustiti u tu avanturu, ali da li je to zadovoljavajuće za vas?!
Vreme je da više mislite na sebe i svoje zdravlje.
Rak
22.6 - 22.7
Ukoliko imate privatni biznis, pred vama je veliki napredak. Oprez s novim saradnicima, moguć je konflikt. Prećutite i kada biste rado odgovorili. Možda ima je potrebno vreme da se uklope.
Uživate naklonost planeta, pa ćete imati veoma buran i uzbudljiv period na ljubavnom planu. To će vam neobično prijati, željni ste dešavanja i promena. Ako ste zauzeti, očekujte burnu, strasnu vezu, sa dosta sukoba, bar dok se ne naviknete jedno na drugo.
Na polju zdravlja su mogući problemi sa disajnim putevima, sinusima, plućima, moguća je prehlada, grip.
Lav
23.7 - 22.8
Sadašnji aspekti mogu vam doneti konflikt interesa na poslu, kao i neočekivane prepreke u okviru poslovne komunikacije. Nemojte nametati svoje stavove onima koji se ne slažu sa vašim stavovima. Nekada ne trpite suprostavljanje.
Nalazite se pred izazovom da započnete tajnu vezu sa osobom koja nije slobodna. Sada vam ne treba ozbiljan odnos, već avantura. Uživaćete u njoj, morate prigrabiti svu lepotu ovog odnosa.
Kada je u pitanju zdravlje, tokom ove faze možete da budete skloni gojenju, pa je važno da povedete računa o ishrani.
Devica
23.8 - 22.9
Device koje planiraju da putuju i rade u inostranstvu čeka veliki uspeh i potpisivanje ugovora. Ipak, budite oprezni kada to činite. Moguć je previd, zbog kojeg kasnije trpite.
Stvari se konačno odvijaju u skladu sa vašim željama. Dolazi do sve većeg zbližavanja između vas i partnera. Počinjete zajedno da planirate.
Podsvesni strahovi. Mogući su i problemi sa grlom, upalama i infekcijama koje zahvataju grlo. Savetujte se sa lekarom, moguća je preporuka za uzimanje antibiotika, ali je možda bolje da pribegnete tolim napicima, septoletama.
Vaga
23.10 - 23.10
Ukoliko se bavite kreativnim poslom i komunikacijama, uspeh vam je zagarantovan. Umete da prikažete projekte i poslove na najbolji način, pa partneri uvek sagledaju onu pozitivniju stranu ugovora. Aspekti su vam naklonjeni, očekujte potpisivanje dugoročnog, sjajnog ugovora, koji će vas malo izvući iz finansijskih problema.
Nalazite se u iskušenju da pređete granicu prijateljstva jer već duže vreme osećate mnogo više od toga prema jednoj osobi. Vreme je da otvoreno porazgovarate i predočite joj šta zapravo osećate.
Imate probleme sa migrenom.
Škorpija
24.10 - 22.11
Ovaj dan donosi vam dobru komunikaciju sa poslovnim partnerima. Iskoristite odličnu poslovnu priliku. Umećete da je iskoristite na pravi način. Sledi finansijski uspeh.
Danas možete da upoznate svoju srodnu dušu preko prijatelja ili kolega sa posla. Već ste dugo sami i prija vam društvo pozitivne osobe. Vaš predlog za susret na jednom potpuno izolovanom mestu, biće prihvaćen sa oduševljenjem.
Očekuju vas problemi sa glavoboljom, nesvesticom, niskim pritiskom. Spremni ste za jednu detaljnu analizu, kako bi konačno rešili problem.
Strelac
23.11 - 21.12
Izuzetno ste zadovoljni svojom finansijskom situacijom. Danas vas očekuju uspešni pregovori, kao i razgovor sa nadređenima. Sada možete zahtevati određene beneficije, povlastice. Nikako ne propuštajte razgovor o povišici, jer je sada pravo vreme da reagujete. Kasnije vam se možda neće pružiti prilika.
Obnavljanje veze sa osobom iz prošlosti predstavlja dominantnu temu, moguća je dilema. Sada već znate u šta se upuštate!
Generalno ste malaksali, oslabljeni, mogući su i problemi zbog hroničnog umora. Proverite krvnu sliku.
Jarac
22.12 - 20.1
Nalazite se pred velikom odlukom, u pitanju je velika dilema između dve dobre opcije. Poslušajte svoju intuiciju. Privlače vas oba posla, ali se plašite da ne donesete pogrešnu odluku. Ukoliko ne znate šta da činite, posavetujte se sa starijom osobom koja ima više iskustva.
Jarčevi koji su u vezi, danas mogu doneti konačnu odluku o svojoj budućnosti i o svom budućem statusu. Nise baš sigurni, ali ste svesni da je vreme da se zadržite uz partnera.
Problemi sa nervnim sistemom su naglašeni, kao i sa cirkulacijom, nogama, stopalima, zglobovima, ali i sa srcem.
Vodolija
21.1 - 19.2
Preveliki broj obaveza danas može da vam zada ozbiljne probleme. Poštujte prioritete kako biste ispunili rok. Umete da se blokirate zbog tenzije, straha, da nećete na vreme završiti poslove. Obezbedite se tako što ćete jedan deo obaveza prepustiti drugom saradniku u koga imate poverenja.
Današnje iznenađenje sastoji se u prelasku granice prijateljstva sa osobom koju već duže vreme poznajete. Bićete zatečeni snagom emocija, ali ćete se pitati da li ste negde pogrešili, jer ako dođe do prekida, nema više ni prijateljstva.
Vrtoglavica.
Ribe
20.2 - 20.3
Ovaj dan donosi uspeh Ribama koje rade preko interneta i sarađuju sa inostranstvom. Potrudite se da precizno utvrdite uslove poslovanja da kasnije ne bi došlo do nesporazuma. Ne biste smeli ništa prepuštati slučaju, niti pristati na usmene dogovore i obećanja. neće biti ispunjena.
Između vas i partnera pojavilo se nepoverenje. Ne dopustite da se jaz među vama produbljuje. Ispravite situaciju na vreme.
Česta ukočenost vas prati kao i bolovi uleđima. Posavetujte se sa fizioterapeutom oko toga. Dobićete program vežbi koje ćete morati svakodnevno upražnjavati.
vremenska prognoza
Podgorica
Bijelo Polje
Budva
Nikšić
Žabljak
Herceg Novi
Tivat
Kotor
Cetinje
Ulcinj
